Choroby grzybicze, choć często bagatelizowane, stanowią istotny problem zdrowotny, z którym zmaga się wiele osób na całym świecie. Infekcje te wywoływane są przez grzyby, z których tylko niewielka liczba jest odpowiedzialna za choroby u ludzi. Zaskakujące jest to, że wśród ponad 50 000 gatunków grzybów, jedynie 200 może wywoływać infekcje, a najczęściej spotykane typy to grzybice powierzchniowe i układowe. Te ostatnie mogą atakować zarówno skórę, jak i narządy wewnętrzne, co czyni je szczególnie niebezpiecznymi. Warto zatem zgłębić temat grzybic, ich przyczyn, objawów oraz sposobów leczenia, aby skutecznie chronić się przed tymi nieprzyjemnymi dolegliwościami.
Choroby grzybicze – definicja i rodzaje
Grzyby to obszerna grupa mikroorganizmów, z których część wywołuje schorzenia zwane infekcjami grzybiczymi.
Chociaż w naturze istnieje ponad 50 000 rodzajów tych organizmów, dla człowieka szkodliwa jest tylko garstka. Okazuje się, że choroby wywołuje mniej niż 200 z nich, a zakażenia najczęściej powoduje zaledwie 20 do 25 gatunków.
Ze względu na miejsce ataku, grzybice dzielimy na dwa główne rodzaje.
Rozróżniamy przede wszystkim infekcje powierzchniowe, które obejmują skórę, błony śluzowe czy paznokcie, oraz infekcje układowe. Te drugie są znacznie poważniejsze, ponieważ atakują wewnętrzne narządy, takie jak płuca czy elementy układu krwionośnego.
Rodzaje grzybic – powierzchniowe i układowe
Infekcje grzybicze dzieli się głównie na dwa rodzaje: powierzchniowe oraz układowe.
Te pierwsze dotyczą zewnętrznych części ciała – skóry, błon śluzowych czy paznokci. Typowymi przykładami są:
- grzybica stóp,
- paznokci,
- zakażenia skórne.
Z kolei grzybice układowe to znacznie poważniejszy typ infekcji, atakujący wewnętrzne narządy, co stanowi szczególne zagrożenie, zwłaszcza dla osób z osłabioną odpornością.
Jakie są przyczyny i czynniki ryzyka grzybic?
Osłabienie odporności organizmu to główna przyczyna grzybicy.
Wiele innych czynników znacząco zwiększa ryzyko jej wystąpienia:
- choroby przewlekłe, jak cukrzyca, nowotwory czy AIDS,
- niektóre leki, w tym silne antybiotyki, sterydy czy środki osłabiające układ odpornościowy, które mogą wywołać zakażenie od wewnątrz,
- zaburzenia hormonalne,
- niedobory witamin,
- nieprawidłowa higiena osobista (zarówno jej brak, jak i nadmiar może szkodzić skórze),
- urazy i oparzenia naskórka,
- otyłość oraz atopowe zapalenie skóry.
Objawy grzybicy – co warto wiedzieć?
Grzybica potrafi objawiać się na wiele sposobów, a jej symptomy bywają różne. Najczęściej dokucza swędzenie i pieczenie skóry, którym często towarzyszy zaczerwienienie. Nierzadko pojawia się też suchość i pęknięcia naskórka.
Ogólne symptomy grzybicy często obejmują:
- swędzenie i pieczenie skóry,
- zaczerwienienie skóry,
- suchość naskórka,
- pęknięcia naskórka,
- różne inne symptomy w zależności od miejsca zakażenia.
Jednak obraz choroby różni się w zależności od miejsca zakażenia. Typowa grzybica skóry charakteryzuje się występowaniem okrągłych, wyraźnie odznaczających się czerwonych plam z podniesionymi brzegami.
Zupełnie inaczej wygląda to w przypadku stóp – tam często pojawiają się drobne pęcherzyki, a skóra, zwłaszcza w okolicach pęknięć, przybiera białawy kolor i staje się wilgotna.
Kto jest najbardziej narażony na zakażenie lub cięższy przebieg choroby? Głównie osoby z osłabioną odpornością, u których objawy mogą być znacznie bardziej nasilone.
Jakie są metody i preparaty leczenia chorób grzybiczych?
Zwalczanie grzybicy wymaga zastosowania specjalistycznych środków.
Są to tak zwane leki przeciwgrzybicze, które można przyjmować doustnie (np. w formie tabletek czy kapsułek) lub aplikować bezpośrednio na zmienioną chorobowo skórę.
Do aplikacji miejscowej stosuje się na przykład:
- kremy,
- maści,
- płyny.
Aby trafnie rozpoznać zakażenie i dobrać najskuteczniejszą terapię, lekarz często zleca badania laboratoryjne. Na ich podstawie decyduje o wyborze odpowiedniego leku.
Często stosowane preparaty to:
- preparaty azolowe,
- terbinafina,
- w trudniejszych przypadkach rozważana jest amfoterycyna B.
Czas trwania kuracji bywa różny, zazwyczaj mieści się w przedziale od 3 do 14 dni. Wiele zależy jednak od rodzaju grzyba oraz obszaru ciała objętego infekcją. Na przykład, leczenie grzybicy skóry może się różnić w zależności od lokalizacji, a specyficzne formy, jak grzybicza potnica, również wymagają celowanego działania.
Zupełnie inaczej wygląda terapia grzybicy paznokci – często jest znacznie dłuższa i zwykle wymaga leków doustnych. Kluczowa okazuje się też odpowiednia pielęgnacja płytki paznokciowej przy użyciu preparatów nie tylko przeciwgrzybiczych, ale czasem także przeciwbakteryjnych.
Jak się chronić przed grzybicami?
Podstawowa higiena to najprostszy sposób na zminimalizowanie ryzyka grzybicy, szczególnie w przypadku skóry. Aby skutecznie chronić się przed zakażeniem, warto pamiętać o kilku kluczowych zasadach profilaktyki.
Kluczowe jest unikanie ciepłych, wilgotnych miejsc publicznych, takich jak baseny czy sauny, gdyż tam grzyby łatwo znajdują idealne warunki do rozwoju.
Pamiętaj również o higienie intymnej – to kluczowy element profilaktyki w tych wrażliwych obszarach. Po każdej kąpieli dokładnie osuszaj ciało, zwłaszcza miejsca intymne.
Ograniczenie cukru w diecie może znacząco wspierać naturalne mechanizmy obronne organizmu.
Oto inne ważne zasady profilaktyki:
- zawsze używaj tylko swoich ręczników i przyborów toaletowych,
- pamiętaj o odpowiednim obuwiu, wybieraj przewiewne buty i codziennie zmieniaj skarpetki,
- unikaj dotykania potencjalnie zakażonych powierzchni i regularnie myj ręce,
- unikaj perfumowanych wkładek, podpasek czy dezodorantów intymnych,
- zrezygnuj z używania gąbek do mycia.
Dane do artykułu uzyskano dzięki publikacji na choroby grzybiczne.